Avustralya, ABD ve Birleşik Krallık liderlerinin AUKUS paktı kapsamında bir araya gelmesi, pakt hakkındaki tartışmaları yine gündeme getirdi. Avustralya Collins sınıfı dizel denizaltılarının yerini alması için bir denizaltı ihalesi açmış, bu ihaleyi Fransa kazanmıştı. Ancak Fransa’nın kazandığı ihaleyi daha sonra iptal eden Avustralya, 2021 yılında ABD ve Birleşik Krallık ile AUKUS paktını kurmuş ve imzalanan antlaşma ile ABD’den Virginia sınıfı nükleer denizaltı almayı kabul etmişti. ABD, İngiltere’den sonra ikinci defa bir ülkeye nükleer teknolojisini verecek. Peki AUKUS antlaşmasının amacı ne? Avustralya neden ABD için önemli? 

Kocaeli Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Arslan, tarih boyunca Hunlar, Moğollar, İngilizler ve Japonlar gibi Çin’i kontrol etmek isteyen her milletin Pasifik Okyanusu’nda bir deniz duvarı oluşturmak istediğini söylüyor.

Bu duvarı en iyi şekilde oluşturan devletin ise ABD olduğunu ifade eden Arslan, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:

“ABD, Alaska’yı Ruslardan satın aldıktan sonra Bering Boğazı’na yerleşirken, Pasifik bölgesinde önce Filipinlerin, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ise Japonya’nın, Kore Savaşı’ndan sonra da Güney Kore’nin kontrolünü ele alıyor” demekte. 

Arslan 2013 yılında Çin’in faaliyete soktuğu Kuşak ve Yol İnisiyatifi ile ABD’nin deniz duvarı için Avustralya’nın kilit hale geldiğini dikkat çekiyor. Çin’in bu inisiyatif kapsamındaki deniz ticaret yollarından birinin Avustralya ile Endonezya arasındaki Arafura Denizi olduğunu söyleyen Arslan, bu yüzden Avustralya’nın stratejik öneme sahip olduğunun altını çiziyor.

Arslan ayrıca, Çin’in de Bering Boğazı’ndan Avustralya hattına kadar olan bölgeye hakim olmak istediğini dile getiriyor ve ekliyor:

“Çin ile Macron’un ilişkileri iyi. Çin, daha önce Fransa’nın Avustralya’ya dizel denizaltı verme projesini destekliyordu. Ancak özellikle Brexit sonrası, Anglo Sakson dünyası Çin’in karşısında yer aldı. İngiltere ve ABD de Avustralya’yı Çin’e karşı nükleer güç tedarik etmeye ikna etti.” 

AUKUS ANTLAŞMASI 

Bu savunma anlaşmasına göre Avustralya ABD’den Virginia sınıfı 3 adet nükleer takatli denizaltı satın alacak. Gerekli görülmesi üzere denizaltı sayısı 5’e çıkarılabilecek. Ayrıca Avustralya, kendi tersanelerinde nükleer takatli denizaltı üretebilecek. Denizaltının nükleer reaktörleri Birleşik Krallık şirketi Rolls-Royce tarafından imal edilecek.

Anlaşma çerçevesinde ayrıca, Avustralyalı mürettebatın eğitimine destek olmak için Batı Avustralya’nın Perth limanında ABD ve İngiliz donanmasına ait nükleer denizaltılar konuşlandırılacak. Denizaltıların mühimmatları ile birlikte üretim ve bakım maliyetlerinin toplam 201 milyar sterline mal olması bekleniyor. 

Avustralya’nın 2030’ların başında denizaltıları envanterine katmaya başlaması bekleniyor. Nükleer enerji ile çalışan bu araçlar nükleer silah kullanmayacak. Ülke denizaltıları için ABD’den konvansiyonel torpidolar ve Tomahawk seyir füzeleri de almak istiyor. Bu füzelerin Çin’e karşı caydırıcı olması bekleniyor.

ÇİN’DEN AUKUS ELEŞTİRİSİ 

Çin ise AUKUS paktı ve denizaltı satışı nedeniyle Avustralya’ya sert eleştiriler yöneltmekte. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, Avustralya’yı uluslararası endişeleri hiçe saymakla suçlarken, Avustralya’nın hatalı ve tehlikeli bir yola girdiğini söyledi. Avustralya Dışişleri Bakanı Peny Wong ise, Avustralya’nın nükleer silah elde etmeyeceği konusunda “çok net” olduğunu söyledi.

AVUSTRALYA’NIN NÜKLEER TARİHİ 

Avustralya, 1970’te imzaladığı Nükleer Silahları Önleme Anlaşması (NPT) ile nükleer silahlara karşı politikaları ile tanınan bir ülke olarak biliniyor. Ancak Avustralya’nın nükleer bir geçmişi de bulunuyor. 1952 ile 1963 yılları arasında Birleşik Krallık, Avustralya’nın çöllerinde nükleer denemelerde bulunurken, bu dönemde Avustralya, Birleşik Krallık’tan atom bombası da tedarik etmek istemişti. 

60’ların başında İngiliz askerlerinin Pasifik bölgesinden çekilmesi ve Çin’in 1964’te ilk atom bombası denemesini yapması ile güvenlik endişeleri artan Avustralya, 60’larda kendi nükleer silahını üretmeye yeltendi. Avustralya’nın en büyük kenti Sydney’in Lucas Hills semtinde de 1958’den beri faal olan ve bilimsel araştırmalar için kullanılan bir nükleer reaktör de bulunuyor.

Ek kaynaklar: The Guardian, BBC, The Secret History of Australia’s Nuclear Ambitions/Jim Walsh

Kaynak: Haber Global