Nature dergisinde yayınlanan araştırmada bilim insanları ilk olarak erkek farelerin kuyruklarından aldıkları deri hücreleri “çok etkili yapay kök hücrelere” dönüştürdü.

Bunları daha sonra büyüteni ve bir ilaçla tedavi eden uzmanlar erkek fare kök hücrelerini dişi hücrelere dönüştürdü ve işlevsel yumurta hücreleri üretmeyi başardı.

Son olarak, bu yumurtaları dölleyen araştırmacılar, embriyoları dişi farelere yerleştirdi. Bu embriyoların yaklaşık yüzde 1’i, yani 630 embriyodan 7’si canlı fare yavrularına dönüştü.

Araştırma ekibinin lideri Japonya’daki Kyushu Üniversitesi ve Osaka Üniversitesi’nden Katsuhiko Hayashi, geçtiğimiz hafta düzenlenen Üçüncü Uluslararası İnsan Genomu Düzenleme Zirvesi’nde bilim insanlarına yavruların normal bir şekilde büyüdüklerini ve normal bir şekilde ebeveyn olabildiklerini söyledi.

İNSANLARA UYGULANABİLİR Mİ?

Çok az sayıda fare embriyosunun canlı doğduğuna dikkat çeken uzmanlar, aynı tekniğin insan kök hücrelerinde işe yarayıp yaramayacağının henüz bilinmediğine dikkat çekti. Uzak bir ihtimal de olsa bu gelişme, insanlara da uygulanabileceği ihtimalini ortaya çıkarmış olabilir.

Euronews Türkçe’de yer alan habere göre San Francisco’daki California Üniversitesi’nden kök hücre ve üreme uzmanı Diana Laird, “Erkek kök hücrelerini dişi kök hücrelerine dönüştürmek için geliştirilen çok akıllıca bir strateji” dedi.

Araştırmada yer almayan ancak çalışmayla ilgili bir meslektaşı Jonathan Bayerl ile bir yorum yayınlayan Laird “Bu hem kök hücre hem de üreme biyolojisinde önemli bir adım.” diye konuştu.

Laird ve Bayerl, çalışmanın hayvanlar ve insanlar için “üreme biyolojisi ve doğurganlık araştırmalarında yeni yollar açtığını” söyledi.

Nesli tükenmekte olan memelileri tek bir erkekten çoğaltmanın mümkün olabileceğine işaret eden uzmanlar “Ve hatta, donör yumurtalarının etik ve yasal sorunlarını aşarken, aynı cinsiyetten erkek çiftler gibi daha fazla insanın biyolojik çocuk sahibi olmasını sağlamak için bir şablon sağlayabilir” diye yazdı.

UYARILARA DİKKAT

Ancak uzmanlar birkaç noktada uyarıda bulundu.

Öncelikle bu tekniği “son derece verimsiz” olarak tanımlayan uzmanlar taşıyıcı farelere yerleştirilen embriyoların neden sadece küçük bir kısmının hayatta kaldığının belirsiz olduğuna dikkat çekti. Uzmanlara göre nedenler teknik veya biyolojik olabilir.

Bir diğer uyarı da bilim insanlarının yumurta yapmak için kök hücreleri kullanmadan önce bir kültür kabında ortaya çıkabilecek mutasyonlar ve hatalar konusunda dikkatli olmaları gerektiği konusunda geldi.

Araştırma, laboratuvarda fare embriyosu oluşturmanın yeni yollarını test eden en son çalışmalardan biri. Geçtiğimiz yaz Kaliforniya ve İsrail’deki bilim insanları, babanın spermi ile annenin yumurtası veya rahmi olmadan kök hücrelerden “sentetik” fare embriyoları oluşturmayı başarmıştı.

Bu embriyolar, döllenmeden 8 buçuk gün sonrasına kadar doğal fare embriyolarını yansıtmış, atan bir kalp de dahil fareyle aynı yapıları içermişti. Bilim insanları bu başarının gelecekte yapılacak araştırmalar için sentetik insan embriyoları yaratmanın temelini oluşturabileceği yorumunda bulunmuştu.